2500 lat temu, w północno-zachodnich Indiach, obok aktualnego Nepalu, urodził się Budda. Znaczną część swojego życia wędrował, wraz z uczniami, po północnych Indiach, nauczając zasad swojej religi. Po latach, nauki Buddy zostały spisane w księdze zwanej Kandziur, składającej się ze stu ośmiu tomów. Późniejsze komentarze, zwane Tendziur, obejmują dalsze dwieście pięćdziesiąt cztery księgi. Początkowo buddyzm był filozofią. Religią stał się dużo później.

KORZENIE BUDDYZMU


Korzenie buddyzmu sięgają życia mężczyzny Siddartha Gautama, zwanego również Śakjamuni (mędrzec z rodu Śakjów). Był on synem króla Sudhodana i królowej Mayadevi. Zył w mieście Lumbini, położonym na terenie dzisiejszego Nepalu, w wybudowanym mu przez ojca wirtualnym pałacu. Żyjąc w zamknięciu nie znał życia ludzi. Pewnego dnia udało mu się wyjść na zewnątrz pałacu. W jednym dniu poznał starość, choroby i śmierć ludzi. Obraz życia wywarł na nim tak silne wrażenie, że wbrew woli ojca opuścił pałac i zamieszkał w lesie, w towarzystwie 5 jogów praktykujących ascezę. Miał 29 lat.





Żyjąc w lesie, nieraz w skrajnym wyczerpaniu, przez okres pięciu lat zrozumiał, że nie poznał lekarstwa na cierpienie ludzi. Postanowił więc wyjechać do miasta Bodh Gaya w Indiach i tak długo medytować pod drzewem figowym, tym razem w sposób bardziej uważny i świadomy przeżywania każdej chwili, aż odkryje sposób na cierpienie ludzi. Oświecenie przyszło w 49 dniu medytacji. Od tego czasu mianem Buddy określa się wszystkich Przebudzonych w wyniku medytacji.


CZTERY SZLACHETNE PRAWDY

Pierwsza sutra (nauka) Buddy koncentrowała się na Czterech Szlachetnych Prawdach:

1. Prawda o bólu ból - dubkha
   Życie jest przepełnione bólem i cierpieniem. Rodzimy się, starzejemy, chorujemy i umieramy. Ból stwarza zjednoczenie się z tym, czego się nie kocha, oddzielenie od tego co się kocha. Ból jest stanem emocjonalnego poruszenia, konfliktu, niepokoju, braku harmonii.
2. Prawda o przyczynie cierpienia
   Źródłem cierpienia jest niewiedza, ułuda, przywiązanie do siebie i rzeczy, jak gdyby miały one trwać wiecznie. Z tej niewiedzy wyłania się:
   • Pożądanie trsna Pożądanie jest pragnieniem namiętności, istnienia lub nieistnienia, które więzi człowieka w cyklu niekończących się reinkarnacji. K ażda zaspokojona potrzeba rodzi nową potrzebę. Ponieważ nie możemy zaspokoić wszystkich naszych potrzeb, wyłania się cierpienie. W ten sposób radość zamienia się w gorycz.
   • Przywiązanie do siebie, egoistyczne wyodrębnienie z otoczenia, które powoduje poczucie osamotnienia i zagrożenia. Taka postawa rodzi konflikty społeczne, wojny, niszczenie środowiska, a w konsekwencji cierpienie ludzi i egocentryczną filozofię przetrwania kosztem wszystkiego i wszystkich.
3. Prawda o ustaniu cierpienia nirvana
   Istnieje sposób na ograniczenie cierpienia. Należy usnąć jego przyczyny, czyli wyzbyć się egoistycznych potrzeb poprzez osiągnięcie stanu Nirwany, zwanego przebudzeniem lub oświeceniem. Stan Nirwany osiągamy poprzez oderwanie się od wszystkiego, wygaszenie pragnienia, zabicie żądz. Droga do Nirwany jest stopniowa i prowadzi poprzez unicestwienie w sobie miłości, nienawiści, winy... Nirwana jest stanem Umysłu Buddy, w którym istnieje jedność pomiędzy jednostką i Wszechświatem. Pełne wygaszenie emocji następuje w momencie śmierci.
4. Prawda o ośmiorakiej drodze marga
   Wszyscy mamy Naturę Buddy. Uświadomienie sobie tego czyni kres cierpieniu. Do osiągnięcia Nirwany, stanu przebudzenia, służą techniki medytacyjne, zależne od psychiki poszukującego i dostarczane przez szkoły buddyjskie. Chcąc osiągnąć stan Nirwany należy iść Ośmioraką Ścieżką. Droga ta obejmuje życie moralne, koncentrację umysłu, by pozostać w stanie czuwania oraz mądrość prajna, która jest owocem nauki, refleksji i kontemplacji. Dokładniejszy opis w rozdziale o Karmie.

TRZY KLEJNOTYBUDDYZMU


Słowem najlepiej opisującym naukę Buddy jest: DHARMA, które oznacza "Prawo, któremu poddane są istoty i rzeczy, zjawiska i idee". Dharma jest jednym z Trzech Klejnotów buddyzmu obok BUDDY i wspólnoty Sangha.

• Buddę symbolizuje zawsze posąg,
• Dharmę tekst zawierający nauki, a
• Samghę stupa.

Buddyzm jest wiedzą o prawdziwej naturze rzeczy. Wiedzę tą zdobywamy poprzez osobiste doświadczenia życiowe.

Sangha jest wspólnotą żebrzących zakonników założoną przez Buddę Śakjamuniego. Celem wspólnoty było upowszechnianie nauki Buddy. Reguły obowiązujące w zakonie były surowe. Uzupełnienienie wspólnoty zakonników stanowiło bractwo świeckich, dla których szczodrobliwość wobec duchownych była sposobem na gromadzenie zasług. Sangha, podobnie jak umysł, jest symbolizowana przez Stupę.


STUPA

Stupy budowane od tysięcy lat w Azji, wpływają pozytywnie na pole mocy całego wszechświata. Około 300 r. p.n.e. cesarz Aśoka zjednoczył zbrojnie północne Indie, oddał się praktyce buddyjskiej i stał się największym budowniczym Stup. Wybudował ich ok. 80 000. Pojawiające sie stupy stanowiły widoczny znak rozpośceierającej się energii Buddyzmu w Indiach. Stupy powinny promieniować pozytywna energią, dlatego proces ich budowy jak i układania w nich relikwiów jest powolny i skomplikowany. W miarę upływu czasu stupy budowano coraz smuklejsze.
Poniżej przedstawiam 8 rodzajów stup:

1. Stupa lotosu - została zbudowana w czasach Buddy Śakjamuniego w Lumbini.
2. Stupa Oświecenia albo stupa zwycięstwa nad przeszkodami - została zbudowana przez króla Bimbisarę w Bodhgaja, z okazji osiągnięcia przez Buddę oświecenia. Symbolizuje cel buddyjskiej drogi.
3. Stupa mądrości lub inaczej stupa szesnastu bram - została zbudowana z okazji udzielenia przez Buddę pierwszych nauk o Czterech Szlachetnych Prawdach w Sarnath Waranasi.
4. Stupa cudów - Budda przekonywał ludzi żywiących błędne poglądy o prawdziwości swojej Dharmy dzięki cudom. Stupa o tej formie została zbudowana przez osobę o imieniu Lisabi w Śrawasti.
5. Stupa przybycia z nieba Tuszita - Budda udzielił swej matce nauk w świecie bogów, w niebie Tuszita. Zstąpienie z tego obszaru symbolizują liczne stopnie tej stupy. Powstała ona w Szanaksa.
6. Stupa pojednania - Dewadatta, kuzyn Buddy, spowodował trudności w sandze. Stupa ta została zbudowana w Radżgir z okazji przywrócenia zgody w społeczności praktykujących.
7. Stupa całkowitego zwycięstwa - na krótko przed śmiercią na prośbę uczniów Budda przedłużył swoje życie o trzy miesiące. Wydarzyło się to w Wajshali.
8. Stupa parinirwany - ta forma symbolizuje wejście w parinirwanę w Kuszinagara. Główna jej część ma formę dzwonu i symbolizuje doskonałą mądrość Buddy.

W literaturze Buddyjskiej możemy wyróżnić:

1. Vinaya - kodeks buddyzmu i drogi moralnej używany głównie przez mnichów.
2. Dharma - nazwa głównej doktryny buddyzmu.
3. Sutra - kolekcja dyskusji i kazań Buddy, jak Cztery Szlachetne Prawdy lub Sutra Serca w Buddyzmie Mahayana. Kazania obejmują kodeks moralny, techniki medytacyjne i filozofię buddyzmu.
4. Mantry czyli wielokrotnie powtarzane frazy ułatwiające osiągnięcie stanu duchowości.
5. Tantry czyli teksty w Vajrayanie ( głównie Tybet ) ułatwiające wizualizację mandali i głębszą medytację. Służą do osiągnięcia nirwany. Praktyki pełne rytuałów i obfitujące w symbole.

EWOLUCJA BUDDYZMU

Przez pierwsze 500 lat uczniowie Śakjamuniego pozostawali mu wierni. Śravaka - słuchacze zebrali trzy kosze pism pochodzących od Mistrza: dyscyplina - vinaya, mowa - sautra, nauka - abbidharma. Był to okres gdy buddyzm zadomowił się w Indiach i przedostał do Cejlonu. Okres ten nazywany jest Hinayana - Mały Wóz [buddyzm przeznaczony dla mnichów]. Liczne klasztory powstałe w tym czasie miały znaczący wpływ na kulturę Indii.

W tym samym okresie ludzie świeccy z większym zainteresowaniem słuchali opowiadań o wcześniejszych wcieleniach Buddy. Podziwiali oni dowody jego szczodrobliwości, cierpliwości i mocy. Zatroskani własną duchowością doszli do stworzenia postaci Bodhisattvy - osoby, która jest nie tylko przewodnikiem ale i zbawcą innych. Podczas gdy Śravaka dąży do stanu własnej świętości [buddyzm medytacji], Bodhisattva służy swoim braciom przygotowując ich do zbawienia [buddyzm wiary]. W buddyzmie wiary zasługi Bodhisattvy zostają przeniesione na wiernego. Bierze się stąd doktryna o byciu w stanie Buddy, która bazuje na wierze, że każdy człowiek nosi w sobie cząstkę Buddy, a to otwiera przed nim drogę do stanu przebudzenia.

W procesie ewolucji buddyzmu powstały dwie ścieżki:

• Theravada, Hinayana - Cejlon (Sri Lanka), Birma (Myanmar), Kambodża, Tajlandia i pewne rejony Wietnamu. Ścieżka południowa.
  • Odłam ortodoksyjny, oparty na nauce Śakjamuniego. Podstawą nauczania w tej szkole są Cztery Szlachetne Prawdy, które Budda wyłożył w swoim pierwszym kazaniu zwanym "Wprawieniem w ruch Koła Dhamy".
  • By zostać oświeconym podróżuje się samemu, bez pomocy nauczyciela.
  • Tylko mnich może osiągnąć stan nirwany.
  • Głównym językiem w tekstach jest Pali, stary język indyjski.
  • Aryas reprezentuje ideał duchowy.
• Mahayana - Chiny, Korea, Japonia, Tybet i pewne rejony Wietnamu. Z tego odłamu wyodrębniły się dalsze dwie szkoły: Buddyzm Zen skoncentrowany na medytacji i jego forma bardziej ezoteryczna, powstała w Indiach w VII wieku i rozpowszechniona głównie w Tybecie, Mongolii, Nepalu i Butanie, nazywana Buddyzmem Vajrayana lub Tantrayana. Ścieżka północna.
  • Buddyzm podlegający ewolucji.
  • Można otrzymać pomoc by zostać oświeconym. Pomoc ta jest pożądana i powinno się jej domagać.
  • Każdy może zostać oświecony, ponieważ nasienie buddyzmu nosimy w sobie.
  • Głównym językiem w tekstach jest Sanskryt, stary język indyjski
  • Bothisatwa reprezentuje ideał duchowy.

Podział buddyzmu na szkoły był wynikiem wchłaniania tradycji krajów gdzie się rozprzestrzeniał. W krajach zachodnich kultywowane są różne formy buddyzmu, z preferencją Buddyzmu Tantrycznego.

BUDDYZM TYBETAŃSKI

Tybet - "dach świata" sprzyja rozwojowi myśli religijnej. W 779 roku mnich Padmasambhave przybył do Kaszmiru i założył klasztor w Bsam-yas. W klasztorze mnisi przekładali na tybetański sanskryckie teksty.

W XI wieku mnich Atiśia zainicjował budowę wielu klasztorów i opracował strukturę życia mnichów wraz z hierarchią monastyczną, której wyższą klasę stanowią lamowie. W 1578 roku ustanowiono tytuł Dalajlamy - nauczyciela oceanu - uważanego za reinkarnację bodhisattvy Avalokiteśvary. Kult sprawowany w klasztorach tybetańskich przebiegał w bardzo bogatej oprawie liturgicznej. Komuniści chińscy po inwazji na Tybet zburzyli 3650 z 3700 klasztorów.



Do dzisiaj z wielu wysokogórskich klasztorów przetrwały tyklo ruiny. Artyści z całego świata, w swojej sztuce, starają się oddać piękno szczegółów w klasztorach tybetańskich.


UMYSŁ

Świat poznajemy naszym umysłem, zatem praktykowanie Dharmy wymaga pracy z umysłem, polegającej na coraz głębszym uświadamianiu sobie jego prawdziwej natury. Umysł ukazuje się nam w postaci przepływających elementów świadomości: niepokojów, myśli i różnych emocji, będących przejawami jego energii. Natura czystego umysłu, będąca nośnikiem tych doznań, jest jednak niezmienna, czysta i doskonała. Wyzwolenie następuje w momencie gdy zrozumiemy istotę czystego umysłu, czyli jego prawdziwą naturę. Cel ten osiągamy poprzez rozwój świadomości w kierunku czystej jaźni.

Wszystkie techniki stosowane w buddyzmie zmierzają do tego celu. Na początku ważne jest żebyśmy zrozumieli spostrzegane zjawiska. Musimy osiągnąć pewność na poziomie zrozumienia, by później pogłębić wewnętrzne doświadczenia podczas medytacji. Ważna jest również analiza odbieranych zjawisk, trafne opracowanie konkluzji i podążanie ich śladem. Dopiero na takim fundamencie, drogą medytacji, osiągamy nowe doświadczenie duchowe.

Praca z umysłem

"Ktoś kto szuka Drogi nie patrzy poza siebie. Wie, że umysł jest Drogą. Lecz kiedy odkryje umysł, nie odkryje niczego. Kiedy odkryje Drogę, nie odkryje niczego. Łudzisz się jeśli uważasz, że możesz użyć umysłu do znalezienia Drogi. Kiedy żyjesz w złudzeniu stan Buddy jest czymś istniejącym. Kiedy jesteś świadomy - nie istnieje. Ponieważ właśnie świadomość jest stanem Buddy.

Kiedy nie ma złudzeń, umysł jest krainą Buddów. Kiedy istnieją złudzenia, umysł jest piekłem.

Kiedy umysł osiąga nirwanę, nie dostrzegasz nirwany, ponieważ właśnie umysł nią jest. Jeśli widzisz nirwanę gdzieś na zewnątrz siebie, tylko się oszukujesz.

Ktokolwiek zdaje sobie sprawę, że umysł jest fikcją pozbawioną czegokolwiek realnego, ten wie, że również jego własny umysł ani istnieje, ani nie istnieje. Tymczasem śmiertelni zwykli tworzyć realność umysłu, utrzymując że istnieje, a arhatowie odrzucają to, mówiąc że nie istnieje. Jedynie buddhisattwowie i buddowie ani nie stwarzają ani nie negują umysłu. Taki właśnie jest sens umysłu, który ani istnieje, ani nie istnieje. Nazywany on jest Drogą Środka.

Budda nie zważa na przykazania, nie czyni dobra ani zła. Budda nie staje się energiczny ani leniwy. Jest to ktoś, kto nie czyni niczego, i nie potrafi nawet skupić swego umysłu na Buddzie. Budda nie jest Buddą. Nie myślcie o Buddzie. Jeśli nie rozumiecie tego o czym mówił, nigdy nie poznacie własnego umysłu.
{ Fragment kazania pochodzi z książki "Bodhidharma - kazania" tłumaczył Michał Fostowicz-Zahorski }

KARMA - prawo związku przyczynowo - skutkowego

Dharma jest prawem, mówiącym, że wszystko co się zdarza, ma swoją przyczynę. Ostrzega ono, że to co robisz wróci do ciebie. Poznawszy to prawo można wywierać wpływ na własne życie. Zatem znajomość powiązań łączących zjawiska, jest kluczem do szczęścia każdego człowieka.

Zgodnie z prawem Dharmy narodziny nowego człowieka są konsekwencją uczynków umierającego. Gromadzenie uczynków podczas życia, będących przyczyną nowego odrodzenia, określono jako wytwarzanie karmy. Głównym źródłem karmy są nasze cierpienia. Trzy główne źródła cierpień to: rozłączenie z tym, co kochamy, połączenie z tym czego nie znosimy i tęsknoty za tym, czego nie możemy osiągnąć. Budda głosił, że podstawowym zadaniem człowieka w trakcie życia jest wstrzymywanie się od popełniania czynów, przynoszących negatywne skutki w przyszłym życiu. Dalszy postęp osiągamy idąc "Szlachetną Ośmioraką Ścieżką", prowadzącą do ustania pożądań, czyli gromadzenia dobrej lub złej karmy. Ta droga to:

Właściwe zrozumienie - polega na poznaniu przyczyn nieszczęść. Wymaga to poznania: cierpienia, przyczyn cierpienia, sposobów zapobiegania cierpieniu i sposobów postępowania chroniących przed cierpieniem.
Właściwy pogląd - polega na zbliżaniu się do Dharmy, czyli prawdziwej natury rzeczy. Towarzyszy mu wyrzeczenie, brak złej woli, brak niegodziwości.
Właściwa mowa - nie kręć, nie kłam, nie paplaj, nie oskarżaj.
Właściwe działanie - nie zabijaj, nie kradnij, prowadź właściwe życie seksualne, nie zażywaj narkotyków. Narkotyki zabijają jasność umysłu, uniemożliwiając rozwój.
Właściwy sposób życia - przestrzegaj norm życia społecznego.
Właściwy wysiłek - działaj w jasnym świetle własnego umysłu.
Właściwa uwaga - unikaj pożądania, złego nastroju. Staraj się kontemplować stan swojego umysłu. Trzeba uświadomić sobie potrzebę takich działań i wypracowywać odpowiednie nawyki. Trzeba być świadomym własnych procesów myślowych i pielęgnować myślenie słuszne i pozytywne w stosunku do innych.
Właściwa koncentracja - uwalniając się od własnych, złych emocji zmierzamy w kierunku świętości i mamy szansę osiągnąć kres cierpienia - stan nirwany.

Osiągnięcie poczucia jedności, przynoszące zanik emocji nazwano Nirwaną. Żyjąc w stanie nirwany nie wytwarzamy karmy, dobrej lub złej, uwalniając się od ponownych narodzin i śmierci. W ten sposób wracamy do stanu duchowego, przepełnionego szczęściem i miłością.

Buddyzm podkreśla nietrwałość zjawisk, a to wyklucza istnienie "duszy", w europejskim znaczeniu tego słowa. Buddyzm ujmuje odradzanie się w nowym wcieleniu nie jako transmigrację niezmiennej "duszy" od jednego ciała fizycznego do drugiego, lecz jako wędrówkę "jaźni" {atmy} z uwzględnieniem ciągłego jej rozwoju w kolejnych wcieleniach. Związek łączący kolejne życia, podobnie jak relacja zachodząca pomiędzy kolejnymi stanami odradzającej się jaźni, jest związkiem przyczynowej ciągłości. Na tej drodze jaźń próbuje pozbyć się karmy i wyzwolić z koła narodzin i śmierci.

REINKARNACJA

Reinkarnacja, czyli odradzanie polega na tym, że po śmierci następuje kolejne życie, a po nim następne. Obecne życie było poprzedzone innymi. Ten cykl narodzin i śmierci nazywany jest Samsarą i samsara kończy się poprzez nirwanę. Nasze przyszłe wcielenie zależy od nagromadzonej karmy. Człowiek może wcielić się w zwierzę, a zwierzę w człowieka. Rośliny nie mogą się reinkarnować, ponieważ nie mają świadomości.
Koło, symbol nietrwałości.

NIRWANA

Nirwana jest stanem duchowym trudnym do opisania. Tylko ten co go osiągnął może go opisać z większą precyzją. Trzeba podkreślić, że nie jest to miejsce gdzie idziemy po śmierci, jak raj. Jest to raczej stan ducha wolny od cierpienia, koniec samsary. Oświecenie następuje w wyniku połączenia pracy nad umysłem z wyzbywaniem się karmy. W wyniku oświecenia osiągamy stan nirwany, który łączy nas ze śmiercią.

Refleksja

Kim jestem?
Nie jestem tym przez co ludzie mnie opisują: moje nazwisko, ciało, emocje, myśli, ponieważ to niedługo się skończy.
Ja zawsze byłem i zawsze będę.
Jestem ponad i poza moim małym umysłem i mózgiem.
Jestem tym kto panuje nad tymi powłokami.

Kim jestem?
Teraz tworzę Ciszę w moim umyśle.
Nie odczuwam żadnej potrzeby i myśli.
Teraz niebo mojej świadomości jest oczyszczone z wszystkich chmurek-myśli.
Teraz jestem wolny; jestem poza wszystkim.
Wyszedłem z mego ciała i całej planety.
Zniknęły one całkowicie, gdyż były snem mojego umysłu.

Kim jestem?
Teraz obudziłem się z tego snu.
Wokół mnie nie ma nieskończonej przestrzeni.
Sam jestem jak ta przestrzeń; bez końca.
Teraz już nic mnie nie dosięgnie.
Nie mam formy i nazwiska.
Zapomniałem swój ziemski sen.

Kim jestem?
Jestem Życiem nieskończonym co przenika wszystko.
Jestem Wszystkim.
Jestem Tamtym.
Jestem Pięknością.
Jestem Czystą Świadomością.

Ramana Maharshi

CISZA UMYSŁU

Zgodnie z nauką Buddy nic nie trwa wiecznie. Jakby na przekór tej prawdzie nie postrzegamy rzeczy w ten sposób. Przywiązujemy się do zjawisk i rzeczy, co jest głównym źródłem naszego cierpienia.

Buddyjską wizją świata jest złudzenie. Dzięki naszym zmysłom i umysłowi stwarzamy wizje przedmiotów i zjawisk, które postrzegamy. Istnieją one zatem tylko w naszym umyśle. Przedmioty i zjawiska są połączone łańcuchem przyczynowo - skutkowym. Aryas, mający umysł w stanie wyciszenia, Próżni - Sunyata, dostrzegają prawdziwą naturę rzeczy. Takie postrzeganie świata ułatwia osiągnięcie nirwany.

Stan próżni (ciszy umysłu)

Wyobraźmy sobie falę na powierzchni morza. Z jednego punktu widzenie jest samodzielnym zjawiskiem, z początkiem i końcem, narodzeniem i śmiercią. Z innego punktu widzenia fala, będąc tylko stanem wody, nie ma samoistnego bytu. Jest to chwilowy fenomen powstały z wody i wiatru. Każda fala jest połączona z innymi.

Jeśli spojrzycie na życie w ten sposób nic nie ma samoistnego bytu. To właśnie w ten sposób postrzega zjawiska i rzeczy umysł w stanie próżni.

Sogyal Rinpoche

Ciszę w umyśle Buddyści osiągają poprzez logiczne rozumowanie wspomagane medytacją. Dążąc do stanu próżni nie należy sądzić, że skoro nic nie istnieje zatem wszystko mogę, albo skoro nic nie ma po co szukać.

BOSKOŚĆ

W buddyzmie nie ma Boga stwórcy, któremu trzeba się podporządkować albo go czcić. Przeciwnie Bogowie buddyjscy podlegają prawie karmy.
Buddą, czyli Przebudzonym jest każdy kto osiągnął stan nirwany. Budda jest wcieleniem siły oświeconego umysłu.
Bothisatwa może przerwać samsarę, osiągnąć stan nirwany i zostać Buddą. Współczując jednak ludziom woli cierpieć razem z nimi uczestnicząc we własnym cyklu reinkarnacji. Celem tego wyrzeczenia jest pomoc ludziom w pokonywaniu cierpienia, czyli przeszkód na drodze do nirwany.
Do Boga, w pojęciu zachodnim, najbardziej zbliżone są bóstwa medytacyjne, wizualizowane podczas medytacji, występujące szczególnie w buddyzmie tybetańskim. Są one przewodnikami duchowymi medytującego i usuwają przeszkody na drodze jego rozwoju duchowego. Bóstwem medytacyjnym może być Bothisatwa lub osoba bliska stanu Oświecenia. Bóstwa medytacyjne przyjmują różne formy od symbolizujących zasady jak mądrość, towarzysząca rozwojowi duchowemu, do rozgniewanej matki karcącej syna. Rezultaty jakie osiąga medytujący wynikają zawsze z jego wysiłku a nie łaski lub wysiłku bóstwa medytacyjnego.

Przed śmiercią Budda (historyczny) powiedział:

Oto mogę umrzeć szczęśliwy, nie zatrzymałem ani jednej nauki w zamkniętej dłoni. Cokolwiek może wam przynieść pożytek już wam dałem.
Nie wierzcie w ani jedno słowo tylko dlatego, że wypowiedział je Budda, lecz sprawdzajcie rzeczy sami; bądźcie swoimi własnymi nauczycielami - przewodnikami.
Prawdy te są dobrym odzwierciedleniem nauki Buddy.

Prawdy te są dobrym odzwierciedleniem nauki Buddy.

Główna strona | Astrologia | Usługi | Psychologia | Zodiak | Planety | Domy Taoizm | Mandala | Mandala 2 | Mandala 3 Karma | Karma Joga | Jantra Joga