HUS JAN (1369–1415),
czeski reformator religijny, teolog, pisarz i kaznodzieja, twórca husytyzmu. Reformatorskie poglądy Husa ukształtowały się głównie pod wpływem lektury pism J. Wiklefa; głosił je z katedry uniwersytetu w Pradze, w kazaniach oraz licznych pracach (m.in. Tractatus de Ecclesia 1413). Dotyczyły one zarówno kwestii doktrynalnych, jak i problemów związanych z organizacją Kościoła. Odrzucając autorytety kościelne, Hus za wyłączne kryterium wiary uznał Pismo Święte, Kościół zaś uważał za ciało mistyczne, którego głową jest Chrystus, a jego członkami wybrani przez Boga sprawiedliwi (predestynacja); odrzucał zasadność ekskomuniki, negował znaczenie absolucji kapłańskiej, potępiał sprzedawanie odpustów; występował też przeciw dominacji niemieckiej w Czechach. Kiedy 1410 dzieła Wiklefa zostały potępione bullą papieża Aleksandra V, a prywatne głoszenie kazań zakazane, Hus popadł w niełaskę u arcybiskupa Pragi i został ekskomunikowany. Ponieważ nie zaprzestał swojej działalności reformatorskiej, 1411 został wyklęty przez antypapieża Jana XXIII, a w 1412 pod naciskiem opinii publicznej i na rozkaz króla musiał opuścić Pragę. Rosnące wpływy nauk Husa zaniepokoiły czeskie władze świeckie i kościelne, które w 1414 skłoniły go do udania się na obrady soboru w Konstancji, gdzie wystąpił on w obronie swoich poglądów. Sobór potępił poglądy Husa jako herezję i przekazał go władzy świeckiej, która uwięziła go, osądziła i skazała na spalenie na stosie w Konstancji, ignorując gwarancje bezpieczeństwa udzielone mu przez króla czeskiego Wacława IV.