Głuszyca Górna - leży nad źródłem Bystrzycy. Dawna osada drwali i gonciarzy, znana w zapiskach z początku XIV wieku, jako "villa Gererdi" . Głuszyca została zniszczona w czasie wojen husyckich (1419 - 1434). W 1526 r., za czasów Ferdynanda I, który tu sprowadził tkaczy z Miśni, odbudowana na nowo, dzięki rozwijającemu się tutaj tkactwu lnu i wełny. W Głuszycy Górnej znajduje się gotycki kościół filialny z XVI w., oraz kościół
parafialny z 1809 r. w stylu klasycystycznym.

Lubawka, (dawniej Lubavia) położona na wysokości około 495 m n.p.m., przy ujściu Czarnuszki do Bobru. Miejscowość powstała w XIII w. Prawa miejskie w 1292 r. nadał jej książę Bolko I Świdnicki. Przez Lubawkę prowadził szlak handlowy z Pragi do Gdańska. Od XVI w. zaczęło się tu rozwijać tkactwo lnu, tak, że w XVIII i XIX wieku Lubawka była już ważnym ośrodkiem tkactwa, produkującym płótna lniane dla zaspokojenia potrzeb krajowych i na eksport.
Herb miasta przedstawia wieżę z ratuszem między dwoma świerkami oraz wodę z pstrągiem, na pamiątkę powodzi, kiedy to pstrągi pływały ulicami. W 1574 roku zatrzymał się w Lubawce w drodze do Krakowa książę francuski, przyszły król polski, Henryk Walezy. Parafialny kościół barokowy został wzniesiony w XIV w. Barokowe ołtarze, ambona i Stalle pochodzą z XVIII wieku, jak również domy z podcieniami na rynku i na przedmieściach.

Walim - miejscowość położona na wys. 540 m n.p.m. u stóp góry Sowa. Dawne centrum przemysłu lniarskiego, które rozwinęło się zwłaszcza od drugiej połowy XVIII w.
Na krańcach Walimia, w najniższej części Gór Sowich - w paśmie górskim Włodarz (811 m n.p.m.), w czasie ostatniej wojny hitlerowcy postanowili wykuć w skale tunel, w którym miała mieścić się fabryka zbrojeniowa. Wykuto około dwudziestu kilometrów takich tuneli. Do tych tuneli prowadziły trzy wejścia, wykuwali je więźniowie różnych narodowości. Ślady zniszczonych hal produkcyjnych i obiektów wojskowych można oglądać do dziś.

Wałbrzych (400 - 500 m. n.p.m.) (Waldenburg), największe miasto sudeckie. Położony około 70 km na południowy zachód od Wrocławia, otoczony górami Wałbrzyskimi. Rozmieszczony jest na różnych wysokościach w dolinach śródgórskich. Miasto leży na złożach węgla.
Miejscowość ta już w 1305 r. występuje w dokumentach. Ludność Wałbrzycha i okolicy zajmowała się pierwotnie myślistwem i bartnictwem. Z czasem rozwinęło się rolnictwo i hodowla bydła oraz rzemiosło. Książę świdnicko - jaworski Bolko II około 1366 r., zezwolił na wydobywanie kruszców, głównie srebra i ołowiu, a także węgla kamiennego. Pierwsze kopalnie, jak wskazują ślady górnicze, znajdowały się na zboczach Ptasiej Góry. W sąsiedztwie dzisiejszego dworca kolejowego Wałbrzych Miasto tryskały źródła mineralne.
Wałbrzych, podobnie jak i inne miasta śląskie, nawiedzany był przez wojny i klęski z nimi związane m.i. wojny husyckie z XV w., wojna 30 - letnia z XVII w., wojny śląskie z XVIII w.
W 1738 został zakupiona przez rodzinę Hochbergów, panów na pobliskim zamku Książ. Dopiero w 1808 r. Wałbrzych uzyskuje prawa wolnego miasta. Dzięki napływowi do miasta wielu osadników, którzy zajmowali się wyrobem płótna lnianego i handlem, wzbogaca się ono tak, że pod koniec XVIII w. Wałbrzych staje się poważnym ośrodkiem handlowym eksportującym swoje wyroby nawet do Ameryki Północnej. Rozwija się tu także, już od XVI wieku kopalnictwo, ale to ostatnie, tak jak i rozwój przemysłowy, datuje się właściwie dopiero od czasu otwarcia linii kolei żelaznej w 1853 r. Powstaje tu przemysł m.i. ceramiczny i szklarski.

Zabudowa Wałbrzycha jest typowa dla miast przemysłowych: niewielkie śródmieście do którego przyłączały się osiedla, powstające wokół fabryk, między wzgórzami.

Zamek Grodno (Konigsberg) góruje wspaniale nad okolicą. Położony jest na wysokości 450 m n.p.m. w Górach Sowich, na skalnym cyplu góry Choiny, nad rzeką Bystrzycą, koło Zgórza Śląskiego. Początkami sięga on, tak jak i inne zamki tego kręgu, czasów księcia Bolka I, kiedy to na przełomie XIII na XIV w. powstaje łańcuch obronny księstwa świdnicko - jaworskiego. Obecny zamek gotycki powstał w pierwszej połowie XVI w. Portal w budynku bramnym pochodzi z ok. 1570 r. Fragmenty attyki, a przede wszystkim liczne bogato zdobione rzeźbą portale i obramienia drzwi wewnątrz zamku wskazują na robotę kamieniarzy włoskiego pochodzenia, których tak wiele w renesansie pracowało na Śląsku. Nad portalem bramy wjazdowej znajduje się tympanon, wewnątrz którego jest herb i napis: fortiter et fiedeliter (silny i wierny).

Zamek Książ (Furstenstein) - najokazalszy zamek piastowski. Zbudowany jest na wysokim cyplu skalnym, nad zakolem rzeki Pełcznicy, wśród parku o powierzchni 23 ha. Z najstarszych znanych dokumentów wynik, że Bolko I Świdnicki wybudował zamek z kamienia w 1292 r. W 1288 r. odnawia i poszerza gród w Książu. Od 1599 r. Konrad Hochberg wykupuje zamek. Książ należy do rodziny Hochbergów, magnackiej rodziny saskiej zwanej w Polsce jako książęta pszczyńscy, właścicieli Salzbrunna.
Zamek ten jest przeglądem różnych stylów w budownictwie m.i. gotyku, renesansu i baroku. W ciągu wieków był kilkakrotnie rozbudowywany i poszerzany.
O dawnej jego świetności świadczy dziś ogromna kubatura zamku, wieża wysokości 48 metrów.
Lubię stare zamczyska, bo one są żywą historią i żywiej nam przeszłość malują, niż wszystkie kroniki i traktaty. Dlatego chętnie chodzę po starych zamkach, ale Książ jest bardzo dobrze utrzymany.

Jelenia Góra jest turystyczną stolica Karkonoszy i jednym z piękniejszych miast śląskich. W XI w. był tu gród, który w XII w. za czasów Krzywoustego należał do kasztelani we Wleniu. Prawa miejskie uzyskał przed 1288 rokiem. W średniowieczu był znanym ośrodkiem handlowo - rzemieślniczym. Jelenia Góra słynęła z wyrobu płótna, które w XVII wieku eksportowano do: Włoch, Afryki, Ameryki Północnej. Miasto miało także monopol na handel: solą, piwem, winem i wyrobami rzemieślniczymi.
Wiodły tędy szlaki handlowe do Czech, a sława Gór Sudeckich, zasobnych w złoto i drogie kamienie, ściągała ludzi od wczesnego już średniowiecza, nawet z Włoch i Flandrii. Bogactwo surowców, potrzebnych do wyrobu szkła, spowodowało powstawanie licznych hut w okolicach Jeleniej Góry.

Autor: Katarzyna Kemus