Zwiedzanie Śląska rozpocząłem od parku w Chorzowie, wchodząc od Siemianowic Śląskich. Budowę Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku w Chorzowie zainicjował wybitny działacz śląski gen. Jerzy Ziętek.

Park powstał w centrum śląskiej aglomeracji, na granicy Katowic, Chorzowa i Siemianowic. Podobnie jak Central Park jest oazą zieleni w środku Manhattanu, tak park w Chorzowie jest centrum kultury i wypoczynku śląskiej aglomeracji. Chorzowski park jest największy w Europie i drugi na świecie po nowojorskim. Pierwszym obiektem, do którego dotarłem było Planetarium Śląskie.

Planetarium

Planetarium w Chorzowie zostało oddane do użytku w dzień święta górniczego na Śląsku tj. 4 grudnia 1955 roku, dla uczczenia pamięci wielkiego astronoma Mikołaja Kopernika. Zostało wyposażone w aparaturę o nazwie Uniwersalgerät (czyli aparatura uniwersalna), wyprodukowaną w zakładach optycznych Carl Zeiss Jena.

Obserwatorium astronomiczne, z największą w Polsce lunetą o 30-centymetrowym obiektywie oraz z licznymi mniejszymi instrumentami umożliwia w pogodnie dni obserwacje Słońca, a po zapadnięciu zmierzchu - wędrówkę po najciekawszych obiektach nocnego nieba, oglądanych nawet w 750-krotnym powiększeniu.

Najważniejszą dla Planetarium Śląskiego jest jednak działalność dydaktyczna. To właśnie tu realizowane są te treści programu fizyki, astronomii i geografii, które tak trudno zrealizować w szkolnej pracowni. Nauczyciele chętnie korzystają z Planetarium i bogatej oferty dydaktycznej.

Nieopodal Planetarium Śląskiego usytuowane jest obserwatorium klimatologiczne z ogródkiem meteorologicznym, które stanowi cenną pomoc dydaktyczną w nauczaniu geografii.

W podziemiach Planetarium Śląskiego umieszczone są czułe sejsmografy, rejestrujące bliskie i dalekie wstrząsy skorupy Ziemi.

Kolejka parkowa

Kolejka parkowa w Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku w Chorzowie powstała w roku 1957 - ponad 100 lat po uruchomieniu sieci wąskotorowych kolei towarowych w regionie. Odległość między końcowymi stacjami Wesołe Miasteczko i Przystań wynosi 4,2 km. Trasa ma bardzo urozmaicony, jak na tak niewielką długość, profil - pokonuje różnicę poziomów 40 metrów, przy łukach o promieniu minimalnym 44 metrów. Kolejka wąskotorowa kursuje od wiosny do końca jesieni na trasie: Śląskie Wesołe Miasteczko - ZOO - Planetarium - Restauracja "Łania" - Restauracja "Przystań".

Wesołe Miasteczko

W Wesołym Miasteczku w Chorzowie są:

• Diabelski Młyn - największa karuzela w Polsce.
• Ześlizg do Wody.
• Karuzela Apollo 2000.
• Rock & Roll.
• Balerina.
• Pałac Strachów.

Nizinna kolejka linowa

Nizinna kolej linowa, o łącznej długości trasy ponad 5 km ułatwia odwiedzenie prawie wszystkie zakątków Parku. Trasa kolejki składa się z trzech odcinków łączących charakterystyczne punkty kompleksu parkowego:

1. Stadion Śląski - Śląskie Wesołe Miasteczko (długość trasy: 2210 m, czas przejazdu: 22,50 min.)
2. Śląskie Wesołe Miasteczko - Planetarium (długość trasy: 1745 m, czas przejazdu: 17,50 min.)
3. Planetarium - Stadion Śląski (długość trasy: 1584 m, czas przejazdu: 16,12 min.)

Śląskie ZOO

Śląskie ZOO jest jedną z piętnastu tego typu placówek na terenie kraju. Należy do ogrodów największych pod względem powierzchni oraz liczebności zwierząt. Na powierzchni 50 ha znajduje się prawie 3000 zwierząt z około 300 gatunków reprezentujących faunę wszystkich kontynentów. W śląskim zoo znajduje się 13 gatunków zwierząt fauny krajowej, podlegających szczególnej ochronie.

Ogród Różany

Z inicjatywą utworzenia w WPKiW Rosarium wyszło w 1964 r. Polskie Towarzystwo Miłośników Róż. Projekt Rosarium wykonał zespół Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie pod kierunkiem prof. Władysława Niemirskiego. Roboty ziemne zakończono w 1965 roku. Główną część nasadzeń wykonano jesienią 1966 roku. Wysadzono ok. 300 odmian róż, po 10-15 sztuk z każdej odmiany. W większości pochodziły one z darów polskich i europejskich hodowców i producentów. Uroczyste otwarcie Rosarium nastąpiło równocześnie z otwarciem Pierwszej Międzynarodowej Wystawy Róż 24.06.1968.

Rozarium - duma i chluba Parku - zbudowane w 1968 roku na pow. 7 ha z okazji Międzynarodowej Wystawy Róż, zorganizowanej z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Miłośników Róż. Obsadzone krzewami róż kwietniki mają kształt plastra miodu, a poszczególne jego "komórki" (o pow. 7,5 m2 każda) zajmują odmiany róż, głównie z grupy wielokwiatowych.

Ogółem posadzonych jest około 30.000 tysięcy róż. Obok na tle trawników umieszczono duże kwietniki w kształcie soczewek. Każdy mieści 1000 - 2000 krzewów róż tej samej odmiany.

Róża

Uchodzi za najstarszą roślinę uprawną ludzkości (jak wykazały skamieniałości przodkowie róż, pojawiły się już 25 - 30 milionów lat temu). Pierwsze krzewy róż - jako ogrodowych roślin ozdobnych sadzili Chińczycy, już 2700 lat przed narodzeniem, Chrystusa w cesarskich ogrodach w Pekinie.

Od końca XIII wieku, krzyżowanie pochodzących z Azji róż powtarzających kwitnienie z różami chińskimi, dało początek wielu nowym formom, barwom i zapachom w europejskich uprawach. Szczególnie mieszańce róży damasceńskiej i chińskiej przyczyniły się do rozwoju hodowli i powstania wielu odmian.

W XIX wieku pojawiły się róże Noisettea i róże burbońskie. W połowie XIX wieku powstaje odmiana "Souvenir de la Malmaison" posiadająca już cechy ideału - powtarza kwitnienie, pełna i pachnąca.

Napoleon kupił pierwszej żonie Josephine Beauharnais, która była wielka miłośniczką róż, pałac we Malmaison, gdzie zgromadziła wspaniałą kolekcję współczesnych róż. Malmaison stał się największym w świecie ogrodem różanym.

W XX wieku z krzyżówek z formami Rosa Foetida pojawiły się w świecie róż kwiaty dwubarwne, takie jak "Gloria Dei" a, z "Rosa Multiflora" i "Rosa Wichuriana" powstały nasze współczesne róże wielokwiatowe (rabatowe). Łatwe rozmnażanie róż powodowało jej masową, uprawę początkowo mniej jako roślinę ozdobną, częściej do produkcji olejku różanego i wody różanej.

Róża w sztuce

Najstarsza ilustracja róży znajduje się w Knossos na Krecie na "Fresku z Niebieskim Ptakiem", liczącym 3500 lat. Na przełomie VI/VII wieku poetka Safona nazwała różę "Królową Kwiatów".

W Indiach róża jest mistycznym symbolem. Wg legendy Bogini szczęścia i bogactwa, piękna Lakszmi, zrodziła się z róży.

W Rzymie towarzyszyła wszystkim wielkim uroczystościom, ekscesom i rozpuście rzymskich cesarzy. Dla ich potrzeb powstały ogromne pola różane pod Neapolem, z tych czasów pochodzi jej nazwa "Kwiat Występku".

Grecy wierzyli, że biała róża powstała w tej samej chwili, kiedy Afrodyta zrodziła się z morskiej piany, a czerwona z krwi Adonisa.

Muzułmanie wierzą, że róża powstała z kropli potu Proroka Mahometa. Perska legenda - o koronacji róży głosi, że ponieważ zaspany "Lotos" źle czuwał w nocy, kwiaty poprosiły Boga o nowego władcę i Bóg dał im nieskazitelnie białą różę, uzbrojoną w kolce.

W chrześcijaństwie róża związana jest silnie z Kultem Maryjnym jest symbolem Zmartwychwstania. Okrągłe okna gotyckich katedr były nazywane "oknami różanymi". Pierwsze oryginalne różańce wykonano z owoców róży, a w naszych czasach typowym upominkiem są różańce z drzewa różanego nasączonego wodą różaną w XV wieku. Lohner jeden z największych mistrzów tworzy obraz "Madonna Krzewu różanego".

Od późnych lat XVII wieku malarze flamandzcy i niderlandzcy, przedstawiając martwą naturę stawiają wspaniałe kwiaty róż. W XIX wieku za niezwyciężonego króla malarzy uchodzi faworyt legendarnej cesarzowej i miłośniczki róż Józefiny "Pierre" Joseph Redovte.

Skansen

Zgromadzone w chorzowskim skansenie zabytki budownictwa ludowego pochodzą z pięciu regionów Górnego Śląska oraz z regionu Zagłębia Dąbrowskiego. Większość obiektów pochodzi z połowy XIX wieku. Na terenie muzeum odtworzono zagrody, odzwierciedlające obraz tradycyjnego budownictwa na pojedynczych, kompletnych przykładach.

Budynki wchodzące w skład zagród zestawione są zgodnie z miejscową tradycją i wiedzą o dawnym układzie. Oprócz zagród znajdziemy tutaj wiele obiektów wolno stojących: kapliczki przydrożne, spichlerze, garbarnię, wiatrak, areszt sołecki i karczmę. Odrębny zespół tworzą spichlerze dworskie. Obiektem scalającym poszczególne części ekspozycji jest kościółek pw. Józefa Robotnika, położony w centralnym miejscu skansenu.

Stadion Śląski

Stadion Śląski to największy stadion w Polsce. Jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych obiektów sportowych w naszym kraju. Dziś może pomieścić 47 202 widzów. Przez wiele lat nazywany był "chorzowskim stutysięcznikiem", ale po jego modernizacji liczba miejsc została zmniejszona. Stadion Śląski został otwarty 22 lipca 1956 roku.

Autor: Krzysztof Drupka