Stara część centrum Samarkandy zachowała średniowieczny układ ulic oraz liczne budowle z XIV - XVIII w., w tym:

• zespół placu Registan, co znaczy: Piaszczyste miejsce,
• medresy m.i. Uług-bega, zbudowanej w latach 1416 -1420 i zaliczanej do najciekawszych zabytków XV w.,
• główny meczet katedralny Bibi-chanum (1399-1404), zaliczany do zabytków architektury w skali światowej.

Niestety z kompleksu Bibi-chanum pozostały jedynie trzy wolno stojące meczety oraz pochylony już bardzo minaret.

	Ryszard Kapuściński fragment z książki Kirgiz schodzi z konia Cud Samarkandy jest dziełem Timura. Postać Timura to zadziwiający fenomen historii. Jego nazwisko budziło grozę przez dziesiątki lat. Był to wielki władca, który trzymał pod butem Azję, ale ta wielkość nie przeszkadzała mu w zajmowaniu się drobiazgami. Timur poświęcał drobiazgom wiele uwagi. Jego armie słynęły z okrucieństwa. Tam, gdzie pojawiał się Timur - pisze arabski historyk - Zadi Wosifi - "krew wylewała się z ludzi jak z naczyń", a "niebo miało kolor pola tulipanów". Timur sam stawał na czele wypraw, sam wszystko nadzorował. Tym, których podbił, kazał ścinać głowy. Kazał z czaszek budować wieże, budować mury i drogi. Sam doglądał, jak postępują prace. Kazał kupcom pruć brzuchy i szukać w nich złota. Sam doglądał, czy pilnie szukają. Kazał truć przeciwników i oponentów. Sam szykował im mikstury. Niósł śmierć i ta misja pochłaniała go przez połowę dnia. W drugiej połowie dnia pochłaniała go sztuka. Timur poświęcał się krzewieniu sztuki z takim samym oddaniem, z jakim poświęcał się krzewieniu śmierci. W świadomości Timura między śmiercią i sztuką przebiegała niesłychanie wąska granica, i to jest właśnie ten moment, którego Papworth nie może zrozumieć. To prawda, że Timur ścinał. Ale jest również faktem, że ścinał nie wszystkich. Kazał zostawiać przy życiu ludzi twórczych kwalifikacji. W imperium Timura najlepszym azylem był talent. Timur ściągał talenty do Samarkandy, zabiegał o każdego twórcę. Nie dał ruszyć nikogo, kto nosił w sobie iskrę bożą. Twórcy kwitnęli i kwitnęła Samarkanda. Miasto było jego dumą. Na jednej z bram Timur kazał wypisać zdanie: "Jeżeli wątpisz w naszą potęgę - spójrz na nasze budowle!" i zdanie to przeżyło Timura o wiele wieków. Jeszcze dziś Samarkanda oszałamia nas swoim niepowtarzalnym pięknem, doskonałością formy, geniuszem plastycznym. Każdej budowli Timur doglądał sam. To, co było nieudane, usuwał, a miał smak doskonały. Rozważał różne warianty ornamentów, dbał o delikatność rysunku, o czystość linii. A potem rzucał się znowu w wir nowej wyprawy, w rzeź, w krew, w płomień, w krzyk. Papworth nie rozumie, że Timur uprawiał grę, na którą stać niewielu ludzi. Timur pokazywał granice możliwości człowieka. Timur pokazał to, co później opisał Dostojewski: że człowiek może wszystko. Dzieło Timura można wyrazić zdaniem, które należy do Saint-Exupery'ego: "Tego, co zrobiłem, nie zrobiłoby nigdy żadne zwierzę". I w dobrym, i w złym. Nożyce Timura miały dwa ramiona - ramię tworzenia i ramię niszczenia. Są to ramiona działania każdego człowieka. Tylko, że zwykle te nożyce są ledwo rozchylone. Czasem są rozchylone bardziej. U Timura były rozwarte do końca. Erkin pokazał mi w Samarkandzie grób Timura, zrobiony z zielonego nefrytu. Przed wejściem do mauzoleum jat napis, którego autorem jest Timur: "Szczęśliwy, kto wyrzekł się świata wcześniej, nim świat wyrzekł się jego".

Autor: Katarzyna Kemus