Biblioteka powstała wraz z utworzonym w 1816 roku Królewskim Uniwersytetem Warszawskim. Początkowo była organizacyjnie związana z uczelnią, od marca 1818 r. została usamodzielniona i zyskała charakter biblioteki publicznej podlegającej bezpośrednio Rządowej Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Jej pierwszym dyrektorem został wybitny leksykograf Samuel Bogumił Linde, a podbibliotekarzem (czyli zastępcą dyrektora) był Joachim Lelewel, który tu właśnie zgromadził materiały do "Bibliograficznych ksiąg dwoje". W skład zbiorów bibliotecznych weszły m.in.: cenny księgozbiór Liceum Warszawskiego, w którym znajdowały się zbiory po Szkole Rycerskiej, Ignacym Krasickim, Szkole Prawa i Administracji, a także większość zasobów Biblioteki przy Sądzie Apelacyjnym. Bieżącą produkcję wydawniczą z terenu Królestwa Polskiego zapewniał Bibliotece egzemplarz obowiązkowy, do którego uzyskała prawo w 1819 roku. Pozyskała też księgozbiory kasowanych klasztorów (około 50 tysięcy woluminów).

Zbiory biblioteczne miały przede wszystkim charakter humanistyczny. Przeważało w nich piśmiennictwo teologiczne i historyczne. Księgozbiór matematyczno-przyrodniczy uzupełniony został w 1825 roku zbiorami po Szkole Lekarskiej. Najcenniejsze obiekty zgromadzone były w Gabinecie Rycin, w skład którego weszły kolekcje króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i Stanisława Kostki Potockiego. W 1831 roku zbiory Biblioteki Publicznej liczyły ponad 134 tysięcy woluminów druków, w tym 6 tysięcy starych druków, 2 tysiące rękopisów i ponad 102 tysiące jednostek w Gabinecie Rycin. Zasoby umieszczone były na dwóch piętrach Pałacu Kazimierzowskiego, ówczesnej siedziby Uczelni.

Na zdjęciu jednen z trzech łosi stąjących na skwerze nieopodal biblioteki.

Autor: Katarzyna Kemus

Autor: Krzysztof Drupka