Kluczowym elementem złożonego układu przyrodniczego, jakim jest Puszcza Kampinoska, jest obieg wody. Puszcza Kampinoska położona jest w największym w kraju węźle wodnym, jaki wyznaczają zbiegające się w tym rejonie doliny Wisły, Bugu, Narwi, Wkry i Bzury. Naturalny układ wód powierzchniowych w Puszczy został przekształcony poprzez budowę licznych kanałów odwadniających, budowanych od początku XIX wieku do lat 70 -tych XX w. Puszczańskie wody powierzchniowe odpływają kanałami: Łasica, Kromnowskim, Olszowieckim i Zaborowskim w kierunku Bzury. W okresie trzydziestolecia 1960 - 1990, poziom wód gruntowych w Puszczy obniżył się o 0,5 m., co prowadzi do niekorzystnych zmian w przyrodzie Puszczy Kampinoskiej. |
Układ roślinności w Puszczy Kampinoskiej ma ścisły związek z występującym zróżnicowaniem warunków wodnych. Dominujący w krajobrazie kontrast wydm z bagnami uwydatnia szata roślinna. Na wydmach, gdzie występuje niedostatek wody, spotykamy zbiorowiska borów sosnowych. W podmokłych obniżeniach występują olszyny, brzeziny bagienne oraz turzycowiska. Na żyznych i wilgotnych wyniesieniach, wokół bagien oraz u podnóża wydm, spotykamy grądy (grądy to lasy liściaste, z przewagą dębów, częściej szypułkowego i graba, a regionalnie lipy drobnolistnej, buka i świerka), z udziałem dębu, grabu i lipy. Drzewostan Puszczy Kampinoskiej tworzą następujące gatunki drzew:
- sosna - 71% powierzchni
- olcha czarna - 14%
- dąb - 9%
- brzoza - 6%
Czarna brzoza jest gatunkiem występującym tylko na terenie naszego kraju. Do rzadkich gatunków roślin, spotykanych w Puszczy, możemy zaliczyć: rozmarynek, zimoziół północny oraz stepowe relikty jak wisienka kwaśna.
Największym zwierzęciem żyjącym w Puszczy jest łoś, herbowe zwierze Kampinoskiego Parku Narodowego. Spotkać możemy również jelenie, liczne sarny i dziki. Największym drapieżnikiem jest ryś, wprowadzony do Puszczy w 1992 roku. W Puszczy Kampinoskiej żyją również lisy, kuny, łasice, borsuki oraz wydry. Liczna jest też populacja zajęcy i bobrów.
Puszcza Kampinoska jest ostoją ponad 200 gatunków ptaków: żuraw, czapla siwa, bocian czarny, dzięcioły ...
Spośród płazów w Puszczy żyją: żaby, kumaki, ropuchy, rzekotki i traszki.
Do pajęczaków należą kleszcze, występujące w gęstych zaroślach liściastych.
Z owadów, oprócz przepięknego motyla, zwanego paziem królowej żyje, niestety, 31 gatunków komarów.