Marzanna to słowiańska bogini, symbolizująca zimę i śmierć. Jest to również nazwa kukły, którą w rytualny sposób palono, bądź topiono, w czasie wiosennego święta Jarego.

Jare Święto, przypadające na 21 marca, czyli pierwszy dzień wiosny, jest starym świętem Słowiańskim. Święto było poświęcone Matce Ziemi. Towarzyszące świętu magiczne obrzędy miały przynieść do domów energię, radość życia oraz zapewnić urodzaj i powodzenie na rozpoczynający się, z nadejściem wiosny, rok.

Niszczenie marzanny zazwyczaj odbywało się przy trzasku batów, terkocie grzechotek, grze na instrumentach i śpiewie. Po rytualnym przepędzeniu zimy, przychodziła kolej na powitanie wiosny. Mężczyźni palili na wzgórzach ogniska. Z wierzbowych i leszczynowych witek, pokrytych baziami, budowano wiechy, współczesne palmy wielkanocne. Prano, sprzątano, pieczono placki i wiosenne kołacze. Najważniejsze było jednak malowanie jajek. Pisanki były prasłowiańskim symbolem życia. Dlatego pocierano nimi chore miejsca i toczono je po grzbietach zwierząt.

Przygotowania do święta Jarego trwały często kilka dni. W wieczór przedświąteczny okadzano ziołami każdy zakątek gospodarstwa. Nazajutrz obchodzono Śmigus, który początkowo polegał na wzajemnym uderzaniu się witkami wierzbowymi - baziami. Wierzono, że to oczyszcza człowieka i daje mu siłę. Kulminację Święta Jarego stanowiły uroczyste uczty na świętych wzgórzach, którym towarzyszyły igrzyska, połączone z tańcem i śpiewem.
Następny dzień rozpoczynano od obmywania się w świętej wodzie. Zwyczaj ten przekształcił się w tradycyjny Śmigus Dyngus. Obmywanie wodą miało moc dodawania siły życiowej, tak jak deszcz daje siłę roślinom. Wieczorem chodzono na groby zmarłych, gdzie pozostawiano część jadła.
Ostatnim zwyczajem było sadzenie młodych drzewek, w korzeniach których zakopywano kawałki świątecznego kołacza. Obecnie większość tradycji rodzimowierczych Jarego Święta weszło w obrzędowość Święta Wielkiej Nocy.

Autor: Krzysztof Drupka